Vijf vragen om jezelf te stellen voor je gaat freelancen

Het moment dat ik voor het imposante gebouw van Amsterdam Centraal stond, zal ik nooit vergeten. “Pap, ik heb een freelanceklus aangeboden gekregen! Ik denk dat ik maar ga freelancen.” Ik was net 21, schreef al een lange tijd en publiceerde op verschillende plekken. En bij mijn toenmalige werk zat ik al eventjes niet helemaal meer op mijn plek.

Gaan freelancen was de meest logische stap. Het kon ook niet beter: iemand met wie ik al een tijdje samenwerkte, gaf mij zijn vertrouwen. Ik besloot er vol voor te gaan. De reden dat ik zonder erg veel nadenken in het diepe kon springen, was – naast een klus van iemand die ik écht kon vertrouwen – dat ik op een studentenkamer woonde, geen hypotheek (of spaargeld) had en er een fijn logeerbed bij mijn ouder stond. Voor het geval het allemaal echt niet zou werken.

Het liep allemaal goed af. De klus leverde meer mij klussen op en ineens ben ik 33, heb ik nog altijd voldoende klussen en konden mijn partner en ik zelfs een huis kopen. Natuurlijk waren er naast de pieken ook genoeg dalen. Maar in principe ben ik wel zo’n standaard succesverhaal om mee te dwepen op LinkedIn.

Avontuur en ellende

Toch zijn er genoeg dingen die ik achteraf gezien best had willen weten. Freelancen brengt naast heel veel plezier, avontuur, geweldige mensen, bizarre borrels, een enorme dosis werkervaring en (zelf)kennis ook een hoop stress met zich mee. Hoe geweldig ook, dat is lang niet voor iedereen weggelegd.

Op basis van de afgelopen dertien jaar zwoegen, plezier maken, vallen en weer opstaan heb ik een lijstje gemaakt voor de twijfelaars. Vijf vragen die jij jezelf kunt stellen als je nog niet zeker weet of het freelancebestaan aan jou besteed is.

De vijf vragen

Nu hoor ik sommigen van jullie denken: “Sjemig mens, wat een teringlang artikel, dat ga ik toch niet allemaal lezen?” Helemaal goed, hier alvast de vragen op een rij:

• Heb ik genoeg discipline?
• Durf ik fouten te maken?
• Durf ik om hulp te vragen?
• Kan ik met geld omgaan?
• Hoe is mijn mensenkennis (en zelfkennis)?

En dan nu de uitleg.

1. Heb ik genoeg discipline?

Het eerste waar mensen vaak aan denken bij ‘freelance’ is ‘vrijheid’. En dat klopt zeker. Tot op zekere hoogte.

Laten we beginnen met het slechte nieuws: er gaan genoeg dagen zijn dat freelancen helemaal belabberd is. Er zullen dagen, weken en misschien wel maanden zijn waarop je wil stoppen en wenste dat je in loondienst was. Even iemand anders de baas laten spelen dan jijzelf.

Freelancen klinkt voor velen als rozengeur en maneschijn. Vaak zat is dat het niet. Het is in sommige periodes enorm zwaar. Je staat er alleen voor, weet even niet meer wat voor en achter is, bent het overzicht kwijt, verveelt je of doet klussen die je diep van binnen enorm haat. Hoort bij het werk. Anders krijg je niet betaald. Doei koophuis.

Geen verantwoording schuldig

Maar!

Ja, er is ook een mooie kant. Dat is wanneer het je lukt om gedisciplineerd aan het werk te gaan. Natuurlijk zitten er nog steeds vreselijke dagen tussen. Maar dat ik mijn eigen tijd in kan delen, mijn werk kan doen wanneer ik de focus daarvoor heb en me tegelijk aan deadlines kan houden, maakt dat freelancen zo geweldig is. Ik hoef aan niemand anders dan mijn klanten verantwoording af te leggen. Nou ja, en de Belastingdienst.

Dat kan tegelijk ook een valkuil zijn. Aan niemand verantwoording af hoe fte leggen, betekent ook dat er niemand is die me een schop onder de kont geeft. Een dagje geen zin hebben in werken als het ook niet hoeft, kan veranderen in een week of meerdere weken en voor je het weet, hangt er een deadline in je nek. Dat levert stress op. Doe je dat te vaak, dan kan dat je zelfs een burn-out opleveren. En als freelancer moet je daar dan maar net wat voor geregeld hebben.

De waarom-vraag

Daarom is het goed om jezelf te vragen waarom je wil doen wat je gaat doen. Door helder te hebben waarom je wil gaan freelancen, zal het makkelijker zijn om de motivatie en discipline op te brengen.

Onthoud ook dat freelancen niet betekent dat je alleen maar leuke dingen hoeft te doen. Je zult toch echt moeten werken aan je zichtbaarheid om klanten binnen te halen, je administratie moet worden gedaan en soms moet je ook gewoon een rotklus aannemen zodat je de huur kunt blijven betalen. Het is niet altijd leuk. Maar meestal wel.

2. Durf ik fouten te maken?

Wanneer je begint met freelancen, zul je fouten make. Een hoop. Grote fouten. Kleine fouten. Domme fouten. Inschattingsfouten. Maak je geen zorgen: de wereld stopt niet met draaien omdat jij iets niet goed deed. Ook niet als je al tien jaar ervaring hebt. Iedereen maakt fouten en er is altijd wel iemand die de boel kan oplossen of je erbij kan helpen.

Fouten maken is goed. Daar leer je namelijk van. Razend belangrijk als freelancer. Je valt, staat weer op en probeert het opnieuw. Nu op een andere manier. En misschien gaat het dan weer mis. Dus? Misschien blijkt dit ene ding niet aan jouw besteed. Maak het goed, los het op en accepteer het. Je mag je best even rot voelen, maar blijf vooral niet te lang hangen in je zelfmedelijden.

Pippie Langkous

Hoe langer je voor jezelf werkt, hoe beter je kunt inschatten wat je kunt en wat je niet kunt. Daarin mag je best eerlijk zijn, ook tegen opdrachtgevers. Ga niet bluffen om vervolgens vol op je mond te gaan. Laat eerlijk weten dat je iets nog nooit op deze manier hebt gedaan en vraag of er hulp is vanuit de opdrachtgever. Aan bluffen en vervolgens grove fouten maken die voorkomen hadden worden, heeft niemand iets. Ik spreek uit ervaring.

Twijfel je of je iets kunt? Ga niet vol op het Pippi Langkous-orgel. Die zei namelijk helemaal niet “Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan”.

In plaats daarvan gaat de anekdote in het boek als volgt:

“Tja, als we eens begonnen”, zei Pippi. “Allereerst zou ik een piano willen kopen.”

“Ja maar Pippi”, zei Tommy, “je kunt toch niet pianospelen?”

“Hoe kan ik dat nou weten, als ik het nog nooit geprobeerd heb”, antwoordde Pippi. “Ik heb nog nooit een piano gehad om het te proberen. En laat ik je zeggen, Tommy, pianospelen zonder piano, dat kost ontzettend veel moeite om te leren.”

Veel wijzer.

3. Durf ik om hulp te vragen?

Voor dit artikel heb ik mijn collega-ondernemers om hulp gevraagd. Wat vinden zij belangrijk om te delen met kersverse of aanstaande freelancers? Eén antwoord was: durf je om hulp te vragen? Onwijs belangrijk. Want dat je voor jezelf werkt, betekent niet dat je alles zelf hoeft te doen.

Soms is iets gewoon moeilijker dan je had ingeschat. Of kom je er niet helemaal uit. Dan is een extra paar ogen, iemand om met je te sparren of even met iemand een blokje om voor een fris hoofd gewoon heel fijn.

Professionals en vrienden

Hulp kan in allerlei vormen komen. Zo heb ik een boekhouder die mij met belastingzaken helpt. En is mijn website gebouwd door iemand die er verstand van heeft. Met mijn college-ondernemers heb ik het over geld, uurtarieven, vakantiedagen, acquisitie, marketing, strategie en de verdeling werk-privé.

Heb je geen vrienden die ondernemer zijn? Goed nieuws: je kunt ze ook inhuren. Er zijn namelijk onwijs veel goede en gediplomeerde business coaches die verstand hebben van dingen.

Zorg dat je een goede coach in de arm neemt die betrouwbaar is. Het gaat erom dat diegene jou verder helpt. Niet dat de coach in kwestie rijk wordt van jou bullshit en/of een training verkopen. Mocht je toch in een oplichter trappen: is dat weer een (duur) leermomentje.

Behulpzaam zijn

Andersom werkt het trouwens ook. Ik vind het onwijs leuk om anderen te helpen met mijn opgedane kennis. Ben ik een expert? Zeker niet. Maar na zoveel jaar ondernemen kan ik wel delen wat ik heb geleerd, welke fouten ik heb gemaakt (komen we vast nog eens op terug) en wat voor mij werkt. Er zijn zoveel mensen die mij hebben geholpen toen ik net begon, hoe fijn is het om anderen te helpen?

Dus: kun je om hulp vragen? Zo nee: leer het. Voordat je je inschrijft bij de Kamer van Koophandel.

4. Kan ik met geld omgaan?

Er hangt nogal een misvatting rond freelancen. Dat je er stinkend rijk van wordt. Nou, grote verrassing: dat is heel vaak helemaal niet zo. Heel veel freelancer verdienen een hartstikke leuk bedrag per maand waar ze goed van kunnen rondkomen. Maar zwemmen in het geld doen ze niet. En dat is helemaal oké.

Ik hoor je denken: maar waarom factureren jullie dan €85,- per uur exclusief btw? En waarom kost een pakket voor social media-content of advies me meer dan duizend euro? Dat legde ik hier al eens uit.

Als freelancer moet je alles zelf betalen. Allereerst gaat ongeveer een derde van je geld naar de belastingdienst. Daarnaast moet je zorgen dat er genoeg geld is voor als je een keer met vakantie wil. Een buffer voor als je een periode weinig klanten hebt. Een vangnet voor als je (langdurig) ziek wordt.

En aangezien je van een aow’tje niet kunt leven, zul je ook moeten investeren in je pensioen. Hoe leuk je werk ook is, je moet er nooit vanuit gaan dat je tot je 85e fris en fruitig kunt blijven werken.

Verder hebben we in de pandemie wel gezien hoe onzeker het leven kan zijn.

Oh, en regel een goede boekhouder. Tenzij je er zelf eentje bent die gaat freelancen. Zorg dat je iemand met verstand van de wet- en regelgeving rondom ondernemen in je buurt hebt. En als je niet goed met geld kunt omgaan, zorg voor een budgetcoach of vriend (m/v/x) die je kan helpen.

5. Is mijn mensenkennis (en zelfkennis) op orde?

Werken als freelancer betekent één ding: je werkt met meer mensen dan je waarschijnlijk ooit hebt gedaan. Dat spreekt het beeld dat je zelfstandig bent een beetje tegen, maar het is toch echt zo.

Wil je namelijk geld voor het werk dat je maakt, dan zul je mensen moeten vinden die je willen betalen voor dat werk. Of je nu schrijver, acteur, contentmaker, loodgieter, schilder of ICT-expert bent. Zonder klanten ga jij je huur niet kunnen betalen. Tenzij je een rijke ouder/partner/kind/sugarparent hebt om je te onderhouden.

Gezond netwerk

Om de juiste klanten te vinden, heb je een beetje mensenkennis nodig. Je hoeft echt geen mensen-mens te zijn (ben ik ook niet) maar je moet wel investeren in relaties. Daarbij zul je een hoop nee moeten kunnen incasseren. Natuurlijk zie je veel succesverhalen. Heel tof. Maar eerder de uitzondering dan de regel.

Verder zul je ook door schade en schande een beetje wijs moeten worden. Het is soms lastig inschatten of je goed klikt met een opdrachtgever. Of iemand niet voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten. Of iemand wel duidelijk kan communiceren wat de wensen nou eigenlijk zijn. Of een opdrachtgever die blijft terugkomen met feedback maar er niet voor wil betalen.

Als laatste zul je ook een beetje lef moeten hebben. Lef om een netwerk op te bouwen met de juiste mensen. Mensen vinden met wie je kunt werken. Zo werk ik samen met ontwerpers, fotografen, webbouwers en strategisten. Ik kan namelijk niet alles zelf. Samen kunnen we wél alles.

Als freelancer kom je alleen verder met andere mensen om je heen. Vind de juiste mensen.

Bonus: Is het realistisch?

Niet onbelangrijk is de vraag: hoe realistisch is het dat je voltijd gaat freelancen? Past het bij je of voelt het als die droom omdat iedereen die je ziet freelancen zo’n ongelooflijk droomleven lijkt te lijden? (Lijkt, ja. Elk huisje heeft z’n kruisje enzo.) Misschien past het helemaal niet bij je. Of is parttime freelancen meer jouw ding.

Kijk ook naar je verantwoordelijkheden. Staan jij en je gezin op straat als alles mislukt of is er een goed vangnet? Voor wie draag jij verantwoordelijkheid? Ik als 21-jarige in een studentenkamer met een goed vangnet kon het risico nemen, maar als eenverdiener met drie kinderen en geen spaargeld, dat is toch een ander verhaal.

Als laatste is het belangrijk om te weten dat het niet erg is als het niet lukt. Liever een mislukte poging (mits je de verantwoordelijkheden goed meeweegt) dan spijt van iets dat je nooit hebt geprobeerd.

—

Hoi! 🙋🏼‍♀️ Ik ben Ingelise, freelance copywriter met een journalistieke achtergrond. Ik help ondernemers en maatschappelijk betrokken bedrijven met teksten voor websites, de socials, blogs, persberichten en alle andere letters die nodig zijn. Concepten bedenken en ontwikkelen doe ik ook. Meer weten? Neem gerust contact op!

Als eerste deze blogs ontvangen? Abonneer je op mijn nieuwsbrief! Mijn kennis deel ik gratis, maar een donatie op Ko-Fi of een bijdrage op PayPal is welkom.

Check ook gerust mijn webshop.