Spreken voor publiek: ‘Je bent het verplicht aan de mensheid’

De één doet het zonder moeite, de ander is met geen mogelijkheid het podium op te krijgen. Toch is spreken voor publiek één van de belangrijkste dingen die je als mens onder de knie moet krijgen, zegt sprekerscoach en auteur van het boek Zeg Het! Anouhk Sterken. “Iedereen heeft een verhaal, kennis en ideeën. Als jij je niet uitspreekt, heeft niemand er wat aan.”

Jarenlang werkte Sterken als theaterdocent. Na een vre-se-lijke speech op een bruiloft dacht ze: hier kan ik iets mee. Ze besloot voor zichzelf te beginnen helpt mensen betere sprekers te worden. “Iedereen kan een goede spreker worden, echt iedereen”, vertelt ze enthousiast. “Het is een skill die je kunt trainen.” Het is niet alleen iets dat iedereen kan leren, Sterken gelooft dat iedereen spreken voor publiek zou moeten leren. “Ik zie vooral veel vrouwen die last hebben van het imposter syndrome – waarom zou je naar mij luisteren, wat weet ik nou? Verdien ik dit wel?” 

De wereld veranderen

Dat kun je ook omdraaien, zegt Sterken: “Wie ben jij om je verhaal voor je te houden? Als jij je niet uitspreekt, heeft niemand er wat aan. Stel dat iedereen in de geschiedenis van de mensheid zijn of haar ideeën voor zich hield, dan hadden we nog steeds in het stenen tijdperk geleefd. Degene die voor het eerst vuur maakte, dacht: ‘Holy shit, dit moet ik delen’. Die dacht echt niet: ‘Straks vinden ze me een sukkel en sta ik voor lul’. Het vertellen en doorvertellen van verhalen en kennis heeft een grote rol gespeeld in het bestaan van de mens.”

Volgens Sterken doen we dat te weinig omdat we te kritisch zijn op onszelf. “Je spiegelt je vaak aan mensen die veel beter zijn dan jij. Het is niet erg dat zij beter zijn dan jij. ‘Ik ben er nog niet dus ik moet me niet uitspreken’. Zo werkt het niet, je moet je podium claimen.” Overigens gaat spreken voor publiek niet alleen over een overvolle zaal, een vergadering op je werk hoort daar ook bij. “Je mag je gewoon kwetsbaar opstellen, de dingen die je denkt delen. Niet alles wat je deelt is geniaal maar je hebt wel degelijk iets te melden. Je moet wel incalculeren dat niet iedereen klaarstaat om voor je te applaudisseren. Is het niet briljant? Oké, door.”

Eén iemand helpen

Voor hetzelfde geldt valt het kwartje de andere kant op. “Als je één iemand een zetje kunt geven, dat is toch fantastisch? Ik coach een vrouw die het slachtoffer is van misbruik. Ze vindt het vreselijk om voor een groep te staan en haar verhaal te doen, ze herleeft het trauma elke keer weer. Toch doet ze het, ze vindt dat ze haar verhaal moet delen. Al helpt ze daarmee maar één kind die nu niet hetzelfde mee hoeft te maken.” Zo groots hoeft het trouwens niet steevast te zijn. “Misschien vertel je vanmiddag aan een vriendin over dat geweldige gerecht dat je hebt gemaakt en gaat zij dat ook doen. Om vervolgens daarna intens gelukkig op de bank neer te ploffen. Het hoeft niet meeslepend, je kunt een leven ook leuker maken met kleine verhalen.” 

Dat neemt niet weg dat een verhaal vertellen doodeng kan voelen. “Ik denk dat het te maken heeft met dat wanneer jij voor een publiek staat, je je kwetsbaar opstelt. Je adrenaline kickt in. Dat is fantastisch, het maakt je scherp.” Het is dezelfde reactie als wanneer je voor een grote beer staat, legt ze uit. Er is gevaar en je wil rennen. “Precies dat proces is wat veel mensen ervaren wanneer ze moeten spreken voor publiek. Het is een onbewust proces waar je niet voor kunt kiezen. Wat je wel kunt doen, is jezelf voorbereiden op die situatie. Als je voor die beer staat en je hebt een verdovingspistool, heb je de tools hem uit te schakelen en ervaar je de angst niet zo. Zo werkt het ook met een groep mensen: als je voorbereid bent, zal je niet in die angstreflex schieten.”

Voorbereiding is het halve werk

Wat daarbij helpt, is weten wat je gaat zeggen en tegen jezelf zeggen dat niet iedereen je fantastisch hoeft te vinden. “Iedere spreker stelt zich kwetsbaar op. Hoe vaak heb jij iemand uitgelachen toen iemand een verhaal kwam doen op het podium? Dat gebeurt zelden. De meeste mensen zijn helemaal geen eikels. Onze eigen lat ligt zo oneindig hoog, veel hoger dan voor een ander. Krijg je een blackout op het podium? Wees eerlijk, stel je open, dat is authentiek.” Het gaat niet alleen om op het podium staan. “In de kroeg een verhaal vertellen of proberen het hart van je date te veroveren is in essentie hetzelfde. Jij moet jezelf uitspreken, laten zien wie je bent. Alleen dan kunnen mensen van je houden.”

De vraag die Sterken het vaakst krijgt, is waar mensen hun handen moeten laten. “Whatever the hell you want”, zegt ze. “Waar jij je lekker bij voelt. Het is wel zo dat wanneer je communicatie congruent is, dus wanneer je non-verbale communicatie klopt bij de woorden die je uitspreekt, mensen eerder geneigd zijn je te geloven. Wanneer jij je niet lekker voelt bij hoe je je handen zou ‘moeten’ gebruiken, gaat er al zoveel mis bij het proces en in je hoofd. Doe wat je wil. You do you! Iedereen kan een goede spreker worden, echt iedereen. Het is een skill die je kunt trainen.” Nog één gouden tip? “Wat je vooral niet moet doen is het publiek naakt voorstellen. Het is een klassieke tip, maar zie je het al voor je? Ik ben een beelddenker en ik kan je vertellen: na-ah, niet doen.”

Praktische tips

• Speel een rol. Door een alter ego te creëren dat niet bang is op het podium, creëer je afstand en wordt het minder eng om op het podium te staan.
• Bereid jezelf goed voor! Zorg dat je verhaal een kop, midden en staart heeft en oefen je verhaal keer op keer hardop en op anderen.
• Accepteer dat je spreken voor publiek spannend vindt en vecht er niet tegen. Dan blijf je erin hangen en ben je niet met de presentatie bezig.
• Gebruik je handen niet geforceerd. Neem een houding aan die voor jou goed voelt.
• Adem door je neus, zo blijven je stembanden gehydrateerd en praat je rustiger.
• Let op je intonatie, punten en komma’s. Zo blijft je verhaal interessant voor de luisteraar en dwaalt die niet af.

Genoten van wat je net hebt gelezen en wil je meer waardering geven dan een gezellige like? Je kunt een donatie achterlaten via PayPal of Ko-Fi.

Rather read my blogs in English? You can also find me on Medium!